Programmatoelichting Ringsymfonie
We hebben ervoor gekozen om voor dit concert de programmatoelichting online te doen. Het stuk dat u gaat horen op 12 november kunt u natuurlijk beluisteren zonder informatie vooraf. Maar het leek ons leuk om dit bijzondere muziekstuk aan de hand van geluidsfragmenten en de synopsis aan u toe te lichten. Als u daar van tevoren de tijd voor neemt kunt u het verhaal van de opera tijdens de Ringsymfonie volgen.
Flehite Sinfoniëtta speelt Wagners Ring des Nibelungen in 80 minuten. Deze operacyclus die bestaat uit vier opera’s is door orkestlid Etienne Verhagen bewerkt voor de bezetting van Flehite. Dat levert voor het publiek de unieke kans op om alle belangrijke thema’s uit de opera’s te beluisteren en voor de musici de even unieke kans op deze wijze met de rijke klankwereld van Wagners Ring in aanraking te komen. Want De Ring wordt vanwege de enorme orkestbezetting, vele solisten en complexiteit vrijwel uitsluitend door professionele musici uitgevoerd.
Arrangeur en violist Etienne Verhagen heeft tien jaren gewerkt aan de Ringsymfonie. Belangrijke aanleiding voor het oppakken van deze klus is een combinatie van zijn levenslange fascinatie voor dit stuk en de opmerking van een orkestlid: “als de bezetting van een werk te groot is voor Flehite, dan moeten we het arrangement zelf maar maken”. Dat is dus gebeurd. Hij heeft de 15 uren muziek die de totale Ring oplevert teruggebracht naar 80 minuten. Het stuk is in de originele bezetting geschreven voor meer dan 100 musici en wordt nu uitgevoerd door bijna 50. Het aantal houtblazers is bijvoorbeeld gehalveerd van 16 naar 8; het aantal strijkers hetzelfde (van 64 naar 32) en het aantal harpen is teruggebracht van zes naar nul. En de Ringsymfonie -de naam zegt het al- is instrumentaal. Het waagstuk is natuurlijk of de Ringsymfonie een rijke klankkleur oplevert die het origineel kan evenaren. Of dat het geval is zult u horen op 12 november. Etienne heeft het stuk de ondertitel meegegeven: “niet voor puristen of connaisseurs, wel voor leken en liefhebbers”.
Over de filosofische, culturele, politieke en muzikale aspecten van Wagners Ring zijn boeken vol geschreven. Wagner schreef zowel de tekst als muziek voor De Ring en hij stelt grote vragen aan de orde in de cyclus. Is de mens vrij of onvrij? Is hij schuldig of onschuldig? De essentie is wellicht het beste samen te vatten in dat het verhaal gaat over het dilemma te kiezen voor macht of liefde.
Een van de muzikale aspecten van de Ring die van belang is en die u ook in de Ringsymfonie kunt herkennen is het gebruik van leidmotieven. Een leidmotief is een muzikaal thema dat in de opera steeds terugkeert als een bepaald persoon, gedachte, emotie of voorwerp verschijnt. Het verhaal van de Ring is ondanks de enorme omvang zo goed te volgen omdat Wagner in de Ring veelvuldig en op geweldige wijze gebruik van deze leidmotieven heeft gemaakt. Deze worden hieronder samen met een samenvatting van het verhaal uitgelegd, zodat u deze op 12 november hopelijk kunt herkennen tijdens onze uitvoering van de Ringsymfonie.
We wensen u veel luisterplezier!
Pieter Hoekstra
voorzitter