Programmatoelichting

artwork: Johan de Vreugd

Gabriel Fauré – Suite Masques et Bergamasques
Erik Visser – Gevecht met de Engel, concert voor gitaar en kamerorkest*
Johannes Brahms – Serenade nr 1 in D

*Ozan Saritepe, gitaar
Samuel Tamarit Otero, dirigent

Beste bezoeker van ons concert,

We voeren een concert met een gevarieerd programma voor u uit! Een mooi en zomers programma met composities van (toen) jeugdige componisten. Voor een nadere toelichting hierop verwijs ik u naar de pagina’s op onze website en het programmaboekje.

Wat ik nog wel even wil uitlichten is de bijzondere samenwerking, die we op initiatief van orkestlid Etienne Verhagen zijn aangegaan met Erik en Hans Visser, de grondleggers van de band Flairck. Deze samenwerking heeft geleid tot een heel bijzonder arrangement waarin de muziek van Flairck onder de aandacht wordt gebracht. In orkestvorm en natuurlijk met een belangrijke rol voor de solo gitaar.

Wij spelen dat met enorm veel plezier. Met evenveel plezier als we de andere stukken spelen. We hopen dat vanavond/vanmiddag aan u over te brengen!

We wensen u veel luisterplezier!

Pieter Hoekstra
voorzitter

Suite Masques et Bergamasques

I – Ouverture
II – Menuet
III – Gavotte
IV – Pastorale

Masques et Bergamasques is een suite gecomponeerd door Gabriel Fauré in 1919, op verzoek van prins Albert I van Monaco. Het werk is geïnspireerd op de verfijnde, speelse sfeer van de 18e-eeuwse commedia dell’arte, zoals ook verbeeld in de poëzie van Verlaine.

De suite bestaat uit acht delen, waarvan Fauré er vier selecteerde voor orkest: een Ouverture, Menuet, Gavotte en Pastorale. Hoewel geschreven aan het eind van zijn carrière, grijpt Fauré hierin terug op jeugdwerken, wat het stuk een lichte, charmante toon geeft.

De muziek toont Fauré’s meesterschap in vorm en orkestratie. De dansvormen verwijzen naar barokke stijlen, maar blijven onmiskenbaar modern in hun verfijning. Het werk vormt een poëtisch afscheid van een componist die Franse muziek blijvend heeft beïnvloed.

Gevecht met de Engel

I – Eerste deel
II – Tweede deel
III – Derde deel

De compositie Gevecht met de Engel is in 1978 ontstaan. De band Flairck was net opgericht en had haar eerste album Variaties op een Dame uitgebracht. Het stuk is oorspronkelijk geschreven voor de bezetting van Flairck: twee gitaren, fluit en viool.

Gevecht met de Engel is uitgebracht op het tweede album van de band met dezelfde titel. De titel verwijst naar een wat in onbruik geraakte benaming voor het eeuwige spel tussen man en vrouw. Het karakter van dit stuk staat echter sterk in het teken van de geboorte van Eriks’ eerste kind Anna. Het ging om een gecompliceerde geboorte die leidde tot zuurstoftekort in de hersenen van zijn dochter. Dat zuurstoftekort werd aanvankelijk niet onderkend. Een tijd met veel spanning en ziekenhuisbezoek was het gevolg. Erik geeft zelf aan dat het stuk rechtstreeks in verband staat met deze tijd vol spanning en onzekerheid. Na verloop van tijd bleek er gelukkig weinig aan de hand te zijn met het kind. Ze is gezond opgegroeid en uiteindelijk heeft ze studies politicologie en geschiedenis afgerond in Gent.

Gevecht met de Engel is kenmerkend voor de componeerstijl van Erik Visser en Flairck. Klassieke vormen, opzwepende muziek met Ierse-, Spaanse- en Balkan-invloeden.
De vorm van het stuk is symfonisch, met de bekende klassieke opbouw van drie delen. Het begint met een expositie van het hoofdthema in Fis majeur (allegro con fuoco), vervolgens een gitaar cadens in a mineur (andante). Andere onderdelen zijn de doorwerking in deel 2 en de finale in D majeur (allegro moderato, poco à poco presto ma non troppo).
 

Biografie

Erik Visser is geboren in 1952 in Jakarta, Indonesië. Hij kwam op 4-jarige leeftijd naar Nederland. Hij begon met gitaar spelen toen hij 10 jaar oud was.

Erik studeerde bouwkunde in Delft en maakte daar ook veel muziek. Onder andere samen met zijn broer Hans en fluitist Peter Weekers. Uit die samenwerking ontstond de band Flairck. De muzikanten van Flairck schreven hun eigen muziek en waren op zoek naar hun eigen stijl. Ze lieten zich aanvankelijk vooral beïnvloeden door volksmuziek uit Oost- en West-Europa. Later kwamen daar Zuid Amerikaanse en Aziatische invloeden bij. Zo ontstond de typische en herkenbare Flairck muziek die zich lastig laat categoriseren. Georges Moustaki, waar de band een tijdlang mee heeft samengewerkt omschreef het als ‘Musique de Chambre pour le plein air’ (openlucht kamermuziek). Zelf omschrijft Erik het als: “We waren op zoek naar een soort van wereldmuziek met het geluid van de wind en zee uit de Ierse ballads, de natuur en beweging van Vivaldi, de vrede van de Indiase muziek, de bergtoppen van Edvard Grieg en de rust van de Arabische traditionele muziek. We waren nog jong.” Het eerste concert van Flairck vond plaats in 1978 in het Appeltheater in Scheveningen. Tot 2016 zouden er nog heel veel live optredens volgen, niet alleen in Nederland maar overal op de wereld.

Eerste Serenade in D

I – Allegro molto
II – Scherzo: Allegro non troppo – Trio
III – Adagio non troppo
IV – Menuetto I en II
V – Scherzo: Allegro – Trio
VI – Allegro

Johannes Brahms componeerde zijn Eerste Serenade in D, op. 11 tussen 1857 en 1858, tijdens zijn verblijf in Detmold. Het werk markeert een belangrijk moment in zijn ontwikkeling als componist: zijn eerste poging tot grootschalige orkestmuziek. Oorspronkelijk geschreven voor een kamerensemble, werd de serenade later uitgebreid tot een volwaardig orkestwerk.

De zesdelige opbouw – met menuetten, een scherzo en langzame delen – herinnert aan de serenade- en divertimento-traditie van Mozart, maar Brahms voegt daar zijn kenmerkende warmte, diepte en contrapuntische rijkdom aan toe.

De muziek toont een jonge componist die bewondering koestert voor klassieke vormen terwijl hij zijn eigen stem begint te vinden. De Eerste Serenade is zonnig en lyrisch en geeft een vroege glimp van Brahms’ latere orkestrale meesterschap.

De groep Flairck wordt eind jaren zeventig opgericht door gitarist Erik Visser en de Haagse fluitist Peter Weekers.
Na een serie concerten in het Haagse Appeltheater stroomden de aanbiedingen binnen en verdrongen platenmaatschappijen elkaar om een album met de groep te kunnen maken.

Flairck in 1980 met v.l.n.r. Hans Visser, Sylvia Houtzager, Peter Weekers en Erik Visser.

De eerste LP Variaties op een Dame  (1978) was een succes en goed voor platina en een Edison. De groep ging professioneel werken.
Ook Flairck’s tweede album Gevecht met de Engel  (1980) was goed voor goud en een Edison en de groep trok inmiddels volle theaterzalen in tal van landen.

Flairck was de eerste muziekgroep die de Nederlandse theaterwereld introk en maakte in de loop der jaren een groot aantal muziek theater produkties. Flairck werkte samen met balletgezelschappen, acrobaten en gastmusici.

Tournees door Nederland, Indonesië en Duitsland volgden, evenals een reeks concerten met verschillende symfonieorkesten zowel in Europa als in het Verre Oosten. De groep ondernam in 1982 een serie concerten in Frankrijk, tezamen met de chansonnier Georges Moustaki, die de muziek van Flairck omschreef als ‘Musique de Chambre pour le plein air’.
In 1989 ontving de groep de Gouden Harp, Nederlands hoogste muzikale onderscheiding.
In 1997 vertoefden de leden van het gezelschap enkele maanden in Zuid-Amerika waar zij gezamenlijk de muziek componeerden en uitvoerden voor het audiovisuele spektakel Cuerpos Pintados van de Chileense fotograaf Roberto Edwards.
In januari 2006, bracht Flairck de CD oeuvre box Twee en Twintig uit, met alle audio opnamen van de groep tot aan dat moment, 22 CD’s in totaal.

Na de Stoomwals  (2008-2009) tournee ontstond een samenwerkingsproject tussen de virtuoze zigeunermusici van de Basily familie, de musici van Flairck en een aantal instrumentalisten uit binnen- en buitenland. In 2011 verscheen de DVD/CD box Global Orchestra.
In 2011 tourde Flairck met een nieuw audiovisueel theaterprogramma, getiteld ‘De Veldslag’ door Nederland, Duitsland en Japan.

In het najaar van 2013 leidde een hernieuwd contact tussen Erik Visser en twee leden van het eerste uur, Peter Weekers en Sylvia Houtzager, in samenwerking met Pablo Ortiz, tot een aantal voorbereidende concerten in Nederland, Chile, en Japan, gevolgd door een uitgebreide tournee door de Lage Landen.

Flairck verzorgde sinds de oprichting in 1978 ruim 2500 uitvoeringen en verkocht bijna een miljoen cd’s.

Bron: flairck.com

Een persoonlijk verhaal

Etienne was twaalf jaar oud toen hij voor het eerst de muziek van Flairck ontdekte nadat hij hun televisieoptreden bij Jonge mensen op het concertpodium had gezien en vervolgens een cassettebandje voor zijn verjaardag kreeg. Hij raakte gefascineerd door hun unieke klankwereld en begon thuis fanatiek de vioolpartijen te ontcijferen door de geluidsboxen de keuken in te slepen en vervolgens zo veel mogelijk noten proberen mee te spelen. Zijn doel: alle vioolpartijen onder de knie te krijgen. Bladmuziek bestond er niet, want de band speelde alles uit het hoofd. Zo leerde Etienne op jonge leeftijd goed op zijn gehoor te spelen.
Flairck inspireerde hem niet alleen op de viool, maar stimuleerde hem ook om andere instrumenten te leren bespelen, zoals altviool en contrabas. Thuis groeide zijn collectie instrumenten gestaag – van fluiten tot gitaren – waarop hij in meer of mindere mate leerde spelen. Die brede muzikale basis heeft hem gevormd tot de veelzijdige muzikant die hij nu is.

In zijn vrije tijd is Etienne vrijwel altijd met muziek bezig. Tijdens zijn studententijd richtte hij met vrienden een salonorkest op, met als bezetting twee violen, altviool, cello en contrabas. Zelf speelde hij altviool – niet bepaald de meest dankbare stem in dit genre. Omdat hij vond dat iedereen iets moois moest kunnen spelen, begon hij arrangementen te maken waarin alle instrumenten aan bod kwamen. Elke partij kreeg wel een solo of een opvallend lijntje. In de loop der jaren maakte hij zo’n 100 arrangementen, waarvan er nog altijd 50 à 60 geregeld gespeeld worden. Muziek maken, beleven en creëren is voor Etienne een manier van leven geworden.

Het ontstaan van het arrangement Gevecht met de Engel

Het contact met Erik Visser van Flairck ontstond vanuit Etiennes arrangeer hobby. Het is gebruikelijk om toestemming aan de componist te vragen om een arrangement te mogen maken en Erik Visser bleek daar ruimhartig in. Etienne maakte al eerder arrangementen van Flairck-muziek voor zijn kinderen in de hoop ze geïnteresseerd te houden in hun muzieklessen.

In 2019 ontstond het idee om speciaal voor Flehite een arrangement te maken van Gevecht met de Engel. Etienne zocht contact met Erik Visser, die enthousiast reageerde. Kort daarna brak de coronaperiode aan, waardoor het project tijdelijk stil kwam te liggen. Toen Etienne het werken aan het arrangement hervatte, bleek het reconstrueren van de gitaarpartij – waarvoor geen bladmuziek bestond – een te grote uitdaging. Uiteindelijk nam Michel Schotanus dat deel van het werk voor zijn rekening m.m.v. de componist zelf en diens broer Hans Visser die in 1980 de solopartij op de plaat had vereeuwigd.

Etienne hoopt dat de muziek van Flairck niet in de vergetelheid zal raken. De composities zijn van hoog niveau en verdienen een plek binnen het Nederlandse muzikale erfgoed. Met dit arrangement voor orkest wil hij de muziek van Flairck onder de aandacht brengen van met name de jongere generaties.

Ozan Saritepe is een klassieke gitarist en componist uit Turkije die erkenning heeft gekregen van toonaangevende gitaristen en critici voor zijn virtuoze uitvoeringen en muzikale interpretaties. Zijn muzikale reis begon op 15-jarige leeftijd toen hij begon met het spelen van de klassieke gitaar.

Vandaag de dag is hij een succesvolle recitalartiest, solist en kamermuzikant die het publiek betovert met zijn krachtige en gepassioneerde uitvoeringen. Sinds 2017 is Saritepe de artistieke coördinator van het Cyprus Guitar Festival.

Zijn talent, toewijding en passie voor muziek hebben hem gevestigd als een van de meest bekwame klassieke gitaristen van zijn generatie. Hij neemt tijdens het concert de solo gitaarpartij van Visser voor zijn rekening.

De Spaans-Nederlandse dirigent Samuel Tamarit Otero (1987) is een “veelbelovend dirigent met een zeer sterke techniek, geweldige muzikale ideeën en veel charisma”.

Samuel werd in januari 2024 bekroond met de Eerste Prijs op de Felix Mendelssohn International Conducting Competition, unaniem besloten door de jury, dankzij zijn uitstekende interpretatie van de Vierde Symfonie van Mendelssohn. Aankomende debuten met het Prague Philharmonia PKF en het Karlovy Vary Symphony Orchestra zijn gepland voor het seizoen 2024/2025.

Samuel is sinds eind 2019 de dirigent van Flehite Sinfonietta.

Foto: Jan Ptacek

In de afgelopen jaren heeft hij verschillende orkesten gedirigeerd, waaronder het Gran Canaria Philharmonic Orchestra, het Czech Chamber Orchestra Pardubice, het Slovak Radio Symphony Orchestra en het Moravian Philharmonic Orchestra. Samuel volgde zijn dirigentenstudies aan de Opus 23 Academy onder leiding van maestro’s Miguel Romea en Andrés Salado. Tamarit Otero volgde masterclasses aan het Royal Northern College of Music en de Musik Akademie in Bazel, waar hij les kreeg van dirigenten zoals Jorma Panula, Johannes Schlaefli, Martin Sieghart, Nicolás Pasquet, Antony Hermus, Charles Olivieri-Munroe en Karel Mark Chichon.

viool 1
Ottolien Kleijmeer
Etienne Verhagen
Ingrid van de Braak
Dirk Maier
Vera Heins
Ilse Terra

viool 2
Kirsten Reijneveld
Suzanne Linn
Susanne van der Sluijs
Jeannette van Geuns
Kuna van der Wulp
Juke Lobeek
Kees Kerkhof
Clarine Huizenga

altviool
Michiel van Langevelde
Max Feldbrugge
Marie-Thérèse Vorstermans
Martijn Plomp

cello
Joris Peters
Hanna Nieman
Jochem Woestenburg
Meike Jongejan

contrabas
Johan de Vreugd
Brandaan Brouwers

fluit
Jacobien Hulshof
Liesbeth van Elburg

hobo
Jaap Segaar
Bea Brouwer

klarinet
Geert Weijkamp
Leonie van Grootel

fagot
Maarten van der Meer
Pieter Hoekstra

hoorn
Richard van Hoorn
Thea van Twillert
Jenny Medema
Willemijn Theil

trompet
Luuk Dijk
Martsje Hoekstra

pauken
Joris Westerveld

slagwerk
Maaike Gerlsma

harp
Liselotte Siteur